Το χωριό Άγραφα βρίσκεται σε υψόμετρο 880μ., στους πρόποδες του βουνού Κουκουρούντζος, περιτριγυρισμένο από πανέμορφες βουνοκορφές και απότομα φαράγγια. Η φυσική ομορφιά του τοπίου, κερδίζει αμέσως και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Στους πρόποδες του χωριού στις θέσεις Σμπορν και Χοντέικα πηγάζει ο ποταμός Αγραφιώτης.
Χαρακτηριστικό των Αγράφων τα αιωνόβια πλατάνια, που σκεπάζουν την πλατεία του χωριού με τον ίσκιο τους, τα πέτρινα σπίτια με τις κεραμοσκεπές και τους φιλόξενους κατοίκους.
Τ’ Άγραφα περιβάλλονται από σπουδαία βουνά που είναι συνδεδεμένα με την ιστορία, τις μάχες κατά των Τουρκαλβανών, τους θρύλους, τα παραμύθια, τις παροιμίες, τις παραδόσεις, τα δημοτικά τραγούδια και τα λημέρια των κλεφταρματωλών και ιδιαίτερα του ξακουστού θρυλικού Ήρωα και εθνομάρτυρα, Αντώνη Κατσαντώνη.
https://youtu.be/FA6pNwMpWbU
Στην Τοπική Κοινότητα Αγράφων, έδρα της Δημοτικής Ενότητας Αγράφων, εντάσσονται και οι οικισμοί: Μπλό, Παραμερίτα, Νερέτζες, Χοντέϊκα, Γαβρολεσιάδα, Καμάρια, Νιάλα και Πετράλωνα (Σάικα)
https://youtu.be/5HUECbsqswI
Αξιοθέατα
Ερχόμενοι στα Άγραφα από Καρπενήσι, συναντάμε με σειρά τα αξιοθέατα που υπάρχουν:
Ο Νερόμυλος στην είσοδο του χωριού, με την ιχθυοκαλλιέργεια πέστροφας στον Αγραφιώτη ποταμό, που λειτουργεί ως χώρος αναψυχής αλλά και ταβέρνα. Ιδιοκτήτης του είναι ο Κίτσιος Δημήτριος.
Το μονότοξο πέτρινο Γεφύρι κτισμένο το 1600 περιμένοντας τον επισκέπτη να περάσει στην απέναντι όχθη του Αγραφιώτη ποταμού.
Στο ¨Λυκαβηττό¨ του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίας Βαρβάρας, όπου δεσπόζει το ορειχάλκινο Άγαλμα του τοπικού Ήρωα Κατσαντώνη (δωρεά του Γεώργιου Χόντου του Σωτηρίου).
Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου (έτος κτήσεως 1898 και ολοκλήρωσή του, το 1934). Το 1947 κάηκε επί εμφυλίου. Το νέο τέμπλο έγινε το 1954. Οι ιεροί ναοί που υπάρχουν είναι ο προαναφερθείς Άγιος Δημήτριος πολιούχος των Αγράφων, οι Άγιοι Απόστολοι, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα , η Αγία Παρασκευή –Αγίος Αθανάσιος – Νεόκτιστη του Αγίου Παντελεήμονα και στο καραούλι του χωριού, η κοίμηση της Θεοτόκου (αρχικός ναός 1570 και το 1898 κατεδαφίστηκε και χτίστηκε εκ νέου με Ιερέα τον πατήρ Σωτήρη Κατσιφό και επιτροπεύοντος του Παπαγεωργίου Κωνσταντίνου του Γεωργίου).
Στο καραούλι του χωριού υπάρχει και το υδρονομείο (έτος κτήσεως 1876) το οποίο χώριζε το νερό για πότισμα σε τρεις αναλογίες (1,5-2-3,5 ποτιστάδες). Απλό στην κατασκευή αλλά η τεχνική ως προς την διανομή νερού το καθιστά άξιο θαυμασμού.
Επίσης στον οικισμό Χοντέικα υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και στον οικισμό Μίκρα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. (νεόκτιστες)
Συνεχίζοντας το δρόμο προς την Νιάλα ο επισκέπτης θα νιώσει ότι κατέκτησε τον κόσμο, ενώ σε υψόμετρο 1700μ θα συναντήσετε μια μικρή λίμνη (τα περίεργα της φύσης).
Σε αυτό το βουνό κατά τον εμφύλιο πόλεμο τον Απρίλιο του 1947 βρέθηκαν νεκροί και αγκαλιασμένοι από τον παγετό αντάρτες και στρατιώτες.
Εκεί δόθηκε το παράδειγμα της συμφιλίωσης στον ολέθριο πόλεμο, σήμερα υπάρχει ο τύμβος με την επιγραφή να θυμίζει τα πέτρινα χρόνια του αλληλοσπαραγμού.
Στον οικισμό των Πετραλώνων (Σάικα) βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος (έτος κτήσεως 1641) το οποίο είναι ανδρικό και είναι επισκέψιμο. Η εικόνα της Αγίας Τριάδος είναι του 1598 όπου εκεί υπάρχει και η κάρα του Αγίου Στυλιανού. Ιερομόναχος είναι ο Πατήρ Χρυσόστομος Κολοβός.
Το χωριό Άγραφα βρίσκεται σε υψόμετρο 880μ., στους πρόποδες του βουνού Κουκουρούντζος, περιτριγυρισμένο από πανέμορφες βουνοκορφές και απότομα φαράγγια. Η φυσική ομορφιά του τοπίου, κερδίζει αμέσως και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Στους πρόποδες του χωριού στις θέσεις Σμπορν και Χοντέικα πηγάζει ο ποταμός Αγραφιώτης.
Χαρακτηριστικό των Αγράφων τα αιωνόβια πλατάνια, που σκεπάζουν την πλατεία του χωριού με τον ίσκιο τους, τα πέτρινα σπίτια με τις κεραμοσκεπές και τους φιλόξενους κατοίκους.
Τ’ Άγραφα περιβάλλονται από σπουδαία βουνά που είναι συνδεδεμένα με την ιστορία, τις μάχες κατά των Τουρκαλβανών, τους θρύλους, τα παραμύθια, τις παροιμίες, τις παραδόσεις, τα δημοτικά τραγούδια και τα λημέρια των κλεφταρματωλών και ιδιαίτερα του ξακουστού θρυλικού Ήρωα και εθνομάρτυρα, Αντώνη Κατσαντώνη.
Στην Τοπική Κοινότητα Αγράφων, έδρα της Δημοτικής Ενότητας Αγράφων, εντάσσονται και οι οικισμοί: Μπλό, Παραμερίτα, Νερέτζες, Χοντέϊκα, Γαβρολεσιάδα, Καμάρια, Νιάλα και Πετράλωνα (Σάικα)
Αξιοθέατα
Ερχόμενοι στα Άγραφα από Καρπενήσι, συναντάμε με σειρά τα αξιοθέατα που υπάρχουν:
Ο Νερόμυλος στην είσοδο του χωριού, με την ιχθυοκαλλιέργεια πέστροφας στον Αγραφιώτη ποταμό, που λειτουργεί ως χώρος αναψυχής αλλά και ταβέρνα. Ιδιοκτήτης του είναι ο Κίτσιος Δημήτριος.
Το μονότοξο πέτρινο Γεφύρι κτισμένο το 1600 περιμένοντας τον επισκέπτη να περάσει στην απέναντι όχθη του Αγραφιώτη ποταμού.
Στο ¨Λυκαβηττό¨ του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίας Βαρβάρας, όπου δεσπόζει το ορειχάλκινο Άγαλμα του τοπικού Ήρωα Κατσαντώνη (δωρεά του Γεώργιου Χόντου του Σωτηρίου).
Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου (έτος κτήσεως 1898 και ολοκλήρωσή του, το 1934). Το 1947 κάηκε επί εμφυλίου. Το νέο τέμπλο έγινε το 1954. Οι ιεροί ναοί που υπάρχουν είναι ο προαναφερθείς Άγιος Δημήτριος πολιούχος των Αγράφων, οι Άγιοι Απόστολοι, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα , η Αγία Παρασκευή –Αγίος Αθανάσιος – Νεόκτιστη του Αγίου Παντελεήμονα και στο καραούλι του χωριού, η κοίμηση της Θεοτόκου (αρχικός ναός 1570 και το 1898 κατεδαφίστηκε και χτίστηκε εκ νέου με Ιερέα τον πατήρ Σωτήρη Κατσιφό και επιτροπεύοντος του Παπαγεωργίου Κωνσταντίνου του Γεωργίου).
Στο καραούλι του χωριού υπάρχει και το υδρονομείο (έτος κτήσεως 1876) το οποίο χώριζε το νερό για πότισμα σε τρεις αναλογίες (1,5-2-3,5 ποτιστάδες). Απλό στην κατασκευή αλλά η τεχνική ως προς την διανομή νερού το καθιστά άξιο θαυμασμού.
Επίσης στον οικισμό Χοντέικα υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και στον οικισμό Μίκρα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. (νεόκτιστες)
Συνεχίζοντας το δρόμο προς την Νιάλα ο επισκέπτης θα νιώσει ότι κατέκτησε τον κόσμο, ενώ σε υψόμετρο 1700μ θα συναντήσετε μια μικρή λίμνη (τα περίεργα της φύσης).
Σε αυτό το βουνό κατά τον εμφύλιο πόλεμο τον Απρίλιο του 1947 βρέθηκαν νεκροί και αγκαλιασμένοι από τον παγετό αντάρτες και στρατιώτες.
Εκεί δόθηκε το παράδειγμα της συμφιλίωσης στον ολέθριο πόλεμο, σήμερα υπάρχει ο τύμβος με την επιγραφή να θυμίζει τα πέτρινα χρόνια του αλληλοσπαραγμού.
Στον οικισμό των Πετραλώνων (Σάικα) βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος (έτος κτήσεως 1641) το οποίο είναι ανδρικό και είναι επισκέψιμο. Η εικόνα της Αγίας Τριάδος είναι του 1598 όπου εκεί υπάρχει και η κάρα του Αγίου Στυλιανού. Ιερομόναχος είναι ο Πατήρ Χρυσόστομος Κολοβός.
