Juez del barrio: Ένας ενδιαφέρων θεσμός από το παρελθόν για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας

Συγγραφή άρθρου: Παρασκευάς – Μάριος Ι. Τουρτούνης (Ιστορικός – Μουσικός)

Το τελευταίο διάστημα, η ελληνική κοινωνία κατακλύζεται πολύ συχνά από ειδήσεις που αφορούν σε περιπτώσεις γυναικοκτονιών.

Είναι πολύ λυπηρό το γεγονός ότι τέτοιου είδους περιπτώσεις έχουν πυκνώσει κατά έναν πολύ μεγάλο βαθμό. Αυτή η πρόσφατη γιγάντωση του φαινομένου των γυναικοκτονιών θα πρέπει να μας προβληματίσει όλους, διότι το φαινόμενο αυτό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός γενικότερου φαινομένου που ταλαιπωρεί την ελληνική κοινωνία και πολλές άλλες κοινωνίες εδώ και πολλούς αιώνες: της ενδοοικογενειακής βίας.

Το πιο συνηθισμένο μοτίβο ενδοοικογενειακής βίας μέσα σε ένα νοικοκυριό είναι αυτό κατά το οποίο ο άνδρας βιαιοπραγεί συχνά κατά της γυναίκας ή/και των παιδιών του, ενώ υπάρχουν, ακόμη, και πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ασκεί και η γυναίκα βία σε βάρος των παιδιών της.

Τέτοιες βίαιες συμπεριφορές εκ μέρους του ενός ή και των δύο συζύγων στα πλαίσια της οικογένειας συνιστούν, φυσικά, την ύπαρξη ενός απολύτως προβληματικού οικογενειακού κλίματος.

Οι δυσκολίες στην διατήρηση των ισορροπιών μέσα στα πλαίσια της οικογένειας επιδεινώνονται και από την επιβίωση, σε αρκετές σύγχρονες κοινωνίες (μη εξαιρουμένης της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας), πατριαρχικών αντιλήψεων που ευαγγελίζονται την ανωτερότητα και την κυριαρχία του αρσενικού γένους έναντι του θηλυκού. Στην σημερινή εποχή, αντιλήψεις τέτοιου είδους έχουν μετριασθεί σε σημαντικό βαθμό, χάρη στους ποικίλους κυβερνητικούς νόμους περί ισότητας των δύο φύλων, καθώς και χάρη στην δράση διαφόρων οργανώσεων (φεμινιστικών κλπ.) που μάχονται υπέρ της ενίσχυσης της θέσης της γυναίκας έναντι του άνδρα.

Δυστυχώς όμως, τέτοιες πατριαρχικού τύπου αντιλήψεις δεν έχουν εκλείψει εντελώς στις σύγχρονες κοινωνίες. Εξακολουθούν να ασκούν ακόμη σημαντική επιρροή σε ορισμένα μέλη (άνδρες κυρίως) των σύγχρονων κοινωνιών, τόσο ώστε να αναπαράγουν μοτίβα υποτιμητικής σχεδόν αντιμετώπισης των γυναικών εξίσου στον οικογενειακό και τον επαγγελματικό βίο.

Όπως βλέπουμε, λοιπόν, το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας έχει ως «σύμμαχό» του τέτοιου είδους πατριαρχικές αντιλήψεις, οι οποίες ενθαρρύνουν ειδικότερα τους άνδρες να επιδίδονται σε υποτιμητικές και βίαιες συμπεριφορές κατά των συζύγων/συντρόφων τους.

Κατά το παρελθόν, ορισμένες κοινωνίες είχαν την οξύνοια να αντιληφθούν την σοβαρότητα του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας, με αποτέλεσμα να επιχειρήσουν να υποβάλουν το εν λόγω φαινόμενο σε αυστηρό κοινοτικό έλεγχο. Ένα πολύ χαρακτηριστικό και ενδιαφέρον παράδειγμα, το οποίο αναδείχθηκε χάρη στο πλούσιο ερευνητικό έργο του επιφανούς ιστορικού κ. Henry Kamen, αποτελεί η Γρανάδα της Ισπανίας κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, όπου πραγματοποιούνταν ετησίως η εκλογή ενός juez del barrio (δηλ. ενός υπευθύνου συνοικίας), ο οποίος ήταν επιφορτισμένος με την επίβλεψη της συμπεριφοράς όλων των ανδρών της περιοχής της δικαιοδοσίας του προς τις συζύγους τους.

Οι γυναίκες που κακοποιούνταν από τους συζύγους τους μπορούσαν να ζητήσουν την παρέμβαση του juez del barrio της περιοχής τους, και να απαιτήσουν την άμεση σύλληψη των συζύγων τους. Έτσι, είναι εύλογο ότι αυτός ο θεσμός του juez del barrio στην ισπανική Γρανάδα του 16ου και 17ου αιώνα διέθετε μια πολύ σημαντική αποτρεπτική ισχύ κατά της ενδοοικογενειακής βίας, καθώς οι άνδρες που είχαν τάση προς βιαιοπραγία κατά των γυναικών τους θα έπρεπε να το σκεφθούν πολύ να βιαιοπραγήσουν κατά των συζύγων τους, διότι είχαν στο νου τους τις συνέπειες που θα τους περίμεναν μετέπειτα από μια παρέμβαση του juez del barrio της περιοχής.

Κατά την γνώμη μου, η υιοθέτηση ενός συναφούς θεσμού από τους σύγχρονους Δήμους και Κοινότητες για την αποτροπή της άσκησης ενδοοικογενειακής βίας από οποιονδήποτε γονέα, θα λειτουργούσε οπωσδήποτε αποτελεσματικά. Μόνο με την θέσπιση ενός θεσμού συναφούς με τον juez del barrio της Γρανάδας του παρελθόντος θα μπορούσε, τελικά, να καταστεί εφικτός ο αυστηρός κοινοτικός έλεγχος του σύγχρονου οικογενειακού βίου, κυρίως μέσω αλλεπάλληλων ερωτήσεων που θα διεξήγαγε ο αρμόδιος υπεύθυνος συνοικίας ανά τακτά χρονικά διαστήματα προς τους ίδιους τους συζύγους της οικογένειας, αλλά και προς τους συγγενείς και τους γείτονές τους, προκειμένου να πληροφορείται σχετικά με την συμπεριφορά των δύο συζύγων μέσα στην οικογένειά τους.

Πολλοί βέβαια θα πουν ότι «αυτά συνέβαιναν στα παλιά τα χρόνια, τώρα ο κόσμος έχει αλλάξει». Σε αυτό το σκεπτικό εγώ έχω να απαντήσω ότι το παρελθόν πολλές φορές μπορεί να μας δώσει ενδιαφέρουσες και αποτελεσματικές λύσεις σε διάφορα προβλήματα, λύσεις οι οποίες όμως είναι για πολλούς λόγους ξεχασμένες μέσα στον χρόνο.

Η αλήθεια είναι ότι, κάποια στιγμή, πρέπει να γίνει κάτι πολύ δραστικό ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας, το οποίο, όπως είδαμε, βλέπουμε να παίρνει σήμερα τρομακτικές διαστάσεις. Δυστυχώς, ούτε οι διακηρύξεις περί της ισότητας και του σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων φαίνεται να επαρκούν για να ανατρέψουν την δύσκολη πραγματικότητα, αλλά ούτε και ο νόμος φαίνεται να πτοεί αρκετούς να βιαιοπραγούν στα πλαίσια της οικογένειάς τους, καθώς δεν επιβλέπονται άμεσα από κανέναν. Ούτε, πάλι, οι λιγοστές οργανώσεις που υπάρχουν για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα.

Έτσι λοιπόν, πρέπει πάση θυσία να αναζητηθούν νέες λύσεις προκειμένου να αποδυναμωθεί ακόμη περισσότερο το επαχθές φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας.

Στην ίδια κατηγορία...